Χωροταξικό Ώρα Μηδέν!

Αυτές τις ημέρες συζητείται στη Βουλή το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξίας. Μόλις χθες συνεδρίασε η Κοινή επιτροπή Οικονομίας και Περιβάλλοντος (της οποίας είμαι και μέλος). Θα ήθελα λοιπόν να καταθέσω κάποιες παρατηρήσεις και προτάσεις μου, προκειμένου να συνεισφέρω ουσιαστικά στον Δημόσιο Διάλογο για ένα θέμα εξαιρετικά κρίσιμο. Μια παρατήρηση για αρχή: είμαστε η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν διαθέτει χωροταξικό σχεδιασμό, ενώ για την πλειοψηφία των εταίρων μας η σχετική νομοθεσία μετρά ήδη πέντε δεκαετίες ζωής.

Θα ξεκινήσω από μια παραδοχή που είναι καλοπροαίρετη. Για να ξεκαθαρίσω τις προθέσεις μου. Είναι σαφές ότι το παρόν νομοσχέδιο δεν είναι μεταρρύθμιση. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να χαρακτηριστεί μεταρρύθμιση κάτι το οποίο ουδέποτε υπήρξε ρυθμισμένο. Και δεν ρυθμίστηκε εξαιτίας της μέχρι σήμερα ανυπαρξίας συγκεκριμένων πολιτικών μας προς την κατεύθυνση αυτή, πολιτικών που καμία πολιτική δύναμη δεν έλαβε, και της αδυναμίας πολιτικής βούλησης να επιβάλλει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα ήταν αναμφίβολα εξαιρετικά δυσάρεστο. Αυτό το νομοσχέδιο δεν μπορεί να είναι μεταρρύθμιση για τον απλό λόγο ότι είναι απόλυτη αναγκαιότητα. Και είναι ασφαλώς υποχρέωση δική μας, των πολιτικών, προκειμένου να ανατρέψουμε τα κακώς κείμενα των τελευταίων δεκαετιών.



Θα θέσω εξαρχής τους άξονες, πάνω στους οποίους θα κινηθώ:
Κατά την άποψη μου καταγράφεται...
1ον) Μια απώλεια ισορροπίας στις επιλογές του σχεδίου. Τι εξυπηρετεί η τόσο ενδελεχής πρόβλεψη για μεγάλα κατασκευαστικά έργα ( οδικοί και σιδηροδρομικοί άξονες, εκτροπή Αχελώου κα), την ίδια στιγμή που καίρια ερωτήματα μένουν αόριστα ή και αναπάντητα; Για ποιο λόγο για παράδειγμα μένει νεφελώδης η λύση για την εκτός σχεδίου και την αυθαίρετη δόμηση; Είναι λιγότερο σημαντικό αυτό από το ωράριο κυκλοφορίας των φορτηγών στις εθνικές οδούς; Θα αναλύσω τις θέσεις μου περαιτέρω.
2ον) Μια συνολική έλλειψη στρατηγικής, φιλοσοφίας και οράματος. Πού το πάμε; Ποιο μοντέλο ακολουθούμε; Ποια είναι η φιλοσοφία μας για την Ελλάδα από εδώ και στο εξής; Ποιοι είναι οι τρόποι να επανορθώσουμε τις βλάβες του παρελθόντος; Πού ρίχνουμε τις δυνάμεις μας; Και τέλος, τι χρονοδιάγραμμα βάζουμε;
3ον) Μια ανεπάρκεια δημοσίου διαλόγου. Η επιτροπή αυτή συνέταξε ένα πλάνο, το οποίο δεν έτυχε ενδελεχούς συζήτησης από εμάς τους βουλευτές. Και εδέ έχω κάποια ερωτήματα: Εμείς δεν θα μπορούσαμε να καταθέσουμε προτάσεις στο γόνιμο διάλογο; Γιατί δεν συμμετείχαμε στην διαδικασία διαβούλευσης; Με ποια λογική χαρακτηρίζεται αυτό το νομοσχέδιο μεγάλη καινοτομία με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν αναλογιστικές μελέτες και προβλέψεις κόστους ; Δεν ξέρουμε τι θα μας κοστίσει; Κι αν δεν ξέρουμε, πώς προχωράμε σε κάτι το οποίο είναι σαφές ότι θα επηρεάσει τους εθνικούς μας προϋπολογισμούς σε βάθος δεκαετίας; Γιατί τέτοια εμμονή στα πορίσματα της επιτροπής όταν μεγάλος αριθμός φορέων και οικολογικών οργανώσεων συνυπέγραψαν για ΠΡΩΤΗ φορά στην ιστορία της χώρας κοινό κείμενο δηλώνοντας σας την αντίθεση για αυτό το νομοσχέδιο; Ποια είναι τα δεδομένα που έχουμε στα χέρια μας προκειμένου να αντλούμε τη βεβαιότητα ότι πρεσβεύουμε τον Ορθό Λόγο και ότι κάποιοι άλλοι απλώς εντρυφούν σε αστειότητες; Αυτά είναι απλώς κάποια ερωτήματα, που μου ήλθαν αμέσως στο μυαλό όταν μελέτησα το νομοσχέδιο.
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να βάλω στη συζήτηση μια ακόμη παράμετρο, προκειμένου να κατανοήσουμε όλοι πώς αντιμετωπίζεται πλέον η χωροταξία διεθνώς. Κι αυτό για να δούμε, αν το παρόν νομοσχέδιο συνάδει με τις διεθνείς επιταγές, εμπειρίες και πρακτικές.
Όταν μιλάμε για χωροταξία δεν περιοριζόμαστε απλώς σε ένα σχέδιο παραγωγής και υποδομών. Μιλάμε για την αναζήτηση μιας καλύτερης κατανομής των ανθρώπων σε συνάρτηση με τους φυσικούς πόρους και τις οικονομικές δραστηριότητες. Τι εννοώ με αυτό; Η χωροταξική πολιτική είναι μια δυναμική και αέναη διαδικασία που μεταβάλλεται όπως και η σύγχρονη πραγματικότητα. Γι αυτό το λόγο αναπτυξιακός και χωροταξικός σχεδιασμός είναι μια ενιαία και αδιαίρετη διαδικασία. Ευθύς εξαρχής γίνεται κατανοητό ότι το συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας του ΥΠΕΧΩΔΕ, αλλά είναι αλληλένδετο με ζητήματα του υπουργείου ανάπτυξης και οικονομικών, αλλά και τουριστικής ανάπτυξης, όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω.

1ον) Να ξεκινήσω από το πρώτο που είναι απλό και θα μου επιτρέψετε να πω περίεργο. Σε όλο το νομοσχέδιο δεν υπάρχει ούτε μια αναφορά στο κόστος. Πόσο κοστίζουν όλα αυτά;. Πουθενά δεν προβλέπεται το παραμικρό σχετικά με το τι θα κοστίσει σε δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ένα παράδειγμα: Να δεχτούμε ότι πρέπει να λιγοστέψουν οι περιφέρειες. Ωραία ευχή! Πόσες πρέπει να γίνουν; Ποια είναι τα κριτήρια που θα ακολουθήσουμε για τη μείωση; Μιλάμε για αποκέντρωση και για το κορυφαίο ζήτημα της γιγάντωσης των πόλεων. Μήπως θα έπρεπε να δούμε τα της γεωγραφικής ανασυγκρότησης αφού κατασταλάξουμε σε ορισμένα μείζονα ζητήματα, όπως πόσοι θέλουμε να κατοικούν πλέον στις μητροπόλεις; Ποια αντικίνητρα θα δώσουμε; Και πάνω σε αυτό: Μιλάμε για αποκέντρωση και μεταφορά στην περιφέρεια δημοσίων υπηρεσιών. Εδώ μπορώ να αντιπαραβάλω τη δική μου προσωπική εμπειρία . Κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο Υπουργείο Πολιτισμού, επιχείρησα αυτήν την αποκέντρωση μέσω του σχεδίου νόμου για το νέο Οργανισμό του ΥΠΠΟ. Το αποτέλεσμα; Σφοδρές αντιδράσεις του κατεστημένου. Πολιτική ακινησία. Και να σκεφτείτε ότι το σχέδιο αυτό είχε τεθεί και σε δημόσια διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς και υπήρχε ολοκληρωμένο επιχειρησιακό πλάνο. Κι όμως τελικώς η προσπάθεια ναυάγησε. Και καταλήγω: οι βασικές κατευθύνσεις λείπουν από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Υπάρχει απλώς η ευχή.
2ον) Όπως σας είπα και πιο πάνω ανάπτυξη και χωροταξία είναι έννοιες αλληλένδετες. Δυστυχώς έχω την αίσθηση ότι η συνέργια μεταξύ αναπτυξιακού και χωροταξικού σχεδιασμού απέχει μακράν. Και δεν το λέω εγώ, αυτή η προβληματική σχέση καθρεφτίζεται και οφείλεται φυσικά στην έλλειψη συντονισμού και συνεννόησης μεταξύ κρατικών υπηρεσιών. Ο χωροταξικός σχεδιασμός , έτσι όπως έχει η κατάσταση στη χώρα μας, είναι υποχρεωμένος και από το θεσμικό του πλαίσιο και από την ισορροπία δυνάμεων στο σύστημα εξουσίας να έχει δευτερεύον ρόλο. Και θέτω ένα βασικό ερώτημα: ΕΣΠΑ και Γενικό πλαίσιο χωροταξίας; Τα χρειαζόμαστε και τα δύο; Και αν ναι, πως θα διαχωρίσουμε τους ρόλους τους και τους μηχανισμούς εφαρμογής τους; είναι σαφές ότι στην αναταγωνιστική αυτή σχέση, το ΕΣΠΑ έχει ιδιαίτερη βαρύτητα ως εργαλείο χωρικής ανάπτυξης και χωροταξικής πολιτικής λόγω της έμφασης που δίνεται σε αυτό στην αειφόρο διαχείριση του περιβάλλοντος, στην περιφερειακή ανάπτυξη και στη δημιουργία ανταγωνιστικών χωρικών ενοτήτων και πόλων ανάπτυξης. Είναι προφανής ης σημασία του ΕΣΠΑ ως κείμενο επίσης χωροταξικής πολιτικής. Και κάτι ακόμη, με απλά λόγια: το ΕΣΠΑ έχει και εξασφαλισμένα κονδύλια…
ΕΣΠΑ και ΓΠΧ είναι δύο κείμενα αντιφατικά. Αυτό περιέργως αναγνωρίζεται και στην σχετική ΚΥΑ. Ένα απλό και κατανοητό παράδειγμα. Στο μεν ΕΣΠΑ το αστικό σύμπλεγμα Κοζάνης – Πτολεμαίδας χαρακτηρίζεται ως πόλος ανάπτυξης. Στο ΓΠΧ υποβιβάζεται σε δευτερεύοντα πόλο. Πώς αυτές οι κατατάξεις θα επηρεάσουν την επιλεξιμότητα δράσεων για χρηματοδότηση;
3ον) Τρίτον, επανέρχομαι στο θέμα της αποκέντρωσης. Πράγματι η «πολυκεντρικότητα» έχει σε πανευρωπαικό επίπεδο την πρωτοκαθεδρία, ως προάγουσα την συνοχή και ειδικότερα την εδαφική συνοχή που έχει ήδη βρει θέση στη μεταρρυθμιστική συνθήκη της Λισαβόνας. Το να φύγουμε από τη λογική των δύο μεγαλουπόλεων και να δημιουργήσουμε πολλά πολλά μικρά κέντρα, κατά κοινή λογική ακούγεται καλό. Πλην όμως: λαμβάνουμε υπόψιν τις ιδιαιτερότητες της χώρας; Με απλά λόγια. Πόλεις όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη δεν μπορούν να υποστηρίξουν ποιότητα ζωής για τους κατοίκους τους. Πώς να δημιουργήσουμε νέα κέντρα, όταν δεν έχουμε λύσει ζητήματα απλά όπως η διαχείριση των αποβλήτων και των οικιακών απορριμμάτων; Ποιο νησί για παράδειγμα θα μπορούσε να γίνει κέντρο τη στιγμή, που τα καλοκαίρια, το νερό δεν επαρκεί ούτε καν για τους πολίτες; Και εν πάσει περιπτώσει, είναι όμορφο το περιτύλιγμα της εταιρικότητας πόλης – υπαίθρου, αλλά τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει αστικοποίηση και μη επίσημα αστικοποιημένων περιοχών, έστω και με την έννοια της μετατροπής της υπαίθρου σε χώρο αναψυχής του αστικού πληθυσμού; Δεν ξέρω, ερώτημα θέτω.

4ον)Και έρχομαι σε ένα τέταρτο ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας. Τι μοντέλο ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος, παράλληλα με την επανόρθωση των βλαβών των προηγούμενων δεκαετιών προτείνουμε; Συνεχίζουμε να επαναλαμβάνουμε ότι ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας. Πράγματι. Εκατομμύρια τουρίστες θα επελαύνουν στα ελληνικά νησιά. Αυτοί όμως πίνουν νερό. Πλένονται. Μας αφήνουν πίσω τα απορρίμματα τους. Με δεδομένο ότι τα νησιά το καλοκαίρι προμηθεύονται νερό με το σταγονόμετρο. Με δεδομένο ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία βουλιάζει από τους τόνους των σκουπιδιών στις χωματερές, για ποια βαριά βιομηχανία μιλάμε μακροπρόθεσμα; Πόσες δεκαετίες ζωής θα έχει; Οπότε το χωροταξικό λογικά θα έπρεπε να προβλέπει τη δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης ανά νησί. Και για να προλάβω αντιδράσεις. Η διαδικασία έχει μικρότερο κόστος από τη μεταφορά του νερού στα νησιά. Είναι φθηνότερη από το νερό της ΕΥΔΑΠ. Κι αν έχετε αντιρρήσεις, τουλάχιστον ας το συζητήσουμε, προκειμένου να αρχίσουν να γίνονται οι απαραίτητες προβλέψεις. Διότι αν είναι η εκτροπή του Αχελώου μείζονος σημασίας ώστε να περιγράφεται με τέτοια λεπτομέρεια στο παρόν νομοσχέδιο, με ποια λογική δεν είναι το πόσιμο νερό στα νησιά;
Στο ίδιο ζήτημα, επισημάνσεις, θα πρέπει να γίνουν στο θέμα της παραθεριστικής κατοικίας, δεδομένου ότι δεν είναι ξεκάθαρο εάν το σχέδιο επιχειρεί να επιλύσει το πρόβλημα της παραθεριστικής κατοικίας ή εάν χρησιμοποιεί την παραθεριστική κατοικία για να επιλύσει το τουριστικό πρόβλημα. Με δεδομένα τα όσα προανέφερα, να θέσω ένα ερώτημα, με αφορμή το θέμα της Ίου και της πρόθεσης σας να δημιουργήσετε μέσω του παρόντος νομοσχεδίου τα λεγόμενα «πολυπολικά νησιωτικά συμπλέγματα». Λίγο προτού ανακοινωθεί το χωροταξικό του τουρισμού, αγοράστηκε το 15% του νησιού, όπου μπορούν να χτιστούν περί τις 13.200 κατοικίες των 80 τμ. Μπορεί το νησί να αντέξει; Έχει αποθέματα νερού; Έχει επενδύσει σε άλλες μορφές ενέργειας (ΑΠΕ) προκειμένου να μπει στη διαδικασία ανέγερσης μονάδων αφαλάτωσης;

Και εδώ υπάρχει ένα ακόμη μείζον κατά την άποψή μου ζήτημα. Πώς αντιμετωπίζει το παρόν νομοσχέδιο το ζήτημα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας; Μάλλον διστακτικά. Διότι, ναι μεν προβλέπεται η χρήση ΑΠΕ, αλλά παράλληλα θα συνεχίσει να μην εμποδίζεται η χρήση άλλων ρυπογόνων πηγών, όπως ο λιγνίτης και ο λιθάνθρακας. Ακόμη σημαντικότερο, δεν προβλέπεται σαφώς χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης. Οπότε, αντί να επιχαίρουμε που γινόμαστε κόμβος στη μεταφορά ΑΠΕ από άλλες χώρες σε τρίτους, ας επικεντρωθούμε στην παραγωγή δικής μας ενέργεια. Μια πρόταση είναι αυτή που προανέφερα κατασκευή μονάδων παραγωγής ενέργειας με ανεμογεννήτριες στα νησιά του Αιγαίου, αλλά ακόμη και σε ακατοίκητες βραχονησίδες.
Τέλος, για να κλείσω στο θέμα του τουρισμού. Πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να διατρανώσουμε τις αντιρρήσεις μας στο θέμα του λεγόμενου ισπανικού μοντέλου. Είναι ένα μοντέλο εντελώς ξεπερασμένο, που δεν απέδωσε σε τίποτε στην εθνική οικονομία και ασφαλώς επέδρασε εξαιρετικά αρνητικά στο θέμα του περιβάλλοντος. Μπορούμε να αναζητήσουμε αλλού πρότυπα, και κατά την προσωπική μου αντίληψη θα μπορούσαμε να κοιτάξουμε καλύτερα το λεγόμενο ιταλικό μοντέλο.

5ον) Σε αυτό εδώ το σημείο, δεν μπορώ παρά να μιλήσω για τον πολιτισμό. Το πολιτιστικό περιβάλλον – μαζί με το φυσικό στο οποίο θα αναφερθώ αμέσως μετά – είναι το μόνο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της χώρας. Τι προβλέπει το εν λόγω νομοσχέδιο για την πολιτιστική χωροταξία; Εδώ θα μου επιτρέψετε ορισμένες προτάσεις. Θεωρώ απαραίτητη τη θεσμική θωράκιση και χωρική προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς με έμφαση όχι μόνο σε μεμονωμένα μνημεία αλλά και στη δημιουργία συνόλων και προστασίας του περιβάλλοντος χώρου τους. Συγκεκριμένα. Πιστεύω ότι είναι εξαιρετικά κρίσιμη η επαναφορά του ζητήματος της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων, διότι και στην περίπτωση αυτή στο βωμό της ανάπτυξης, παρενέβημεν και δημιουργήσαμε μεγάλες βλάβες. Δεν είναι καιρός να τις αποκαταστήσουμε; Πρόκειται για παλιά πρόταση και γνωστή, οπότε δεν θα επεκταθώ. Πλην όμως θα ήθελα να καταθέσω και κάτι ακόμη. Μιλούμε για την αποκέντρωση. Πρόβλεψη για την αποκέντρωση στον πολιτισμό υπάρχει; Πού ορίζεται το πολιτιστικό κέντρο των Αθηνών, συζήτηση που είχε ανοίξει επί Κωνσταντίνου Καραμανλή; Προσωπικά, πιστεύω ακράδαντα ότι το πολιτιστικό κέντρο πρέπει να επεκταθεί από την αθηναϊκή ενδοχώρα στους ανοιχτούς ορίζοντες της παραθαλάσσιας αττικής. Εξ ου και η πρόταση μου στο παρελθόν για δημιουργία του πολιτιστικού κέντρου στο Φάληρο. (Λυρική κτλ) Και τέλος για να κλείσω: Πρέπει όχι μόνο να υπάρξει πρόβλεψη, αλλά να πει ανοιχτά η ελληνική κυβέρνηση τι χρήματα θα επενδύσει στο σκοπό αυτό.


6ον) Την οικονομική πρόβλεψη, αλλά και τις αναλογιστικές μελέτες πρέπει να γνωρίζουμε όλοι προτού δημιουργηθεί εκείνο το χωροταξικό πλαίσιο που θα δίνει λύσεις στα κρίσιμα ζητήματα του περιβάλλοντος: λύσεις που θα συνυπολογίζουν την παράμετρο ότι τώρα είναι ώρα να επανορθώσουμε τις ζημίες που έγιναν στο παρελθόν. Δε θα προβώ σε εκτεταμένη συζήτηση, διότι θεωρώ ότι δεν μπορούμε να συζητούμε ολοένα τα αυτονόητα. Υπάρχει πρόβλημα. Αυτό το οποίο θα ήθελα να επισημάνω είναι ότι πρέπει επιτέλους να ξεφύγουμε από τα ευχολόγια και τις αοριστολογίες. Πρέπει εδώ και τώρα να θέσουμε προτεραιότητες. Για παράδειγμα, στο θέμα του λιγνίτη, πρέπει να τεθεί ο χρονικός προσδιορισμός της πλήρους απαγόρευσης. Στο ζήτημα της παραθεριστικής κατοικίας, δεν είναι δυνατόν να μας προειδοποιούν για άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου και εμείς να συνεχίζουμε να κτίζουμε εκεί ή να μην απαγορεύουμε έστω την δόμηση στις ακτογραμμές. Στο ζήτημα της διαχείρισης των υδάτινων πόρων, πρότεινα και προηγούμενα τη δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης και την τροφοδότηση των μονάδων αυτών από ΑΠΕ. Και κυρίως, να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα των υδάτινων πόρων σε συνάρτηση με τις αγροτικές καλλιέργειες, την ενεργειακή και την περιφερειακή πολιτική ευρύτερα. Τέλος, στο θέμα των αποβλήτων πρέπει κι εκεί να τεθεί αυστηρό χρονοδιάγραμμα προκειμένου να πάψουν να λειτουργούν όλες αυτές οι εκατοντάδες χωματερές. Εδώ πρέπει να τεθούν και οι ΟΤΑ ενώπιον των ευθυνών τους, οικονομικών αλλά και ποινικών. Και βέβαια σε αυτό το σημείο συμφωνώ απόλυτα με τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, κ. Σουφλιά. Το υπουργείο περιβάλλοντος το οποίο όπως εξαγγέλθηκε θα δημιουργηθεί μέσα στον προσεχή ενάμισι χρόνο δεν πρέπει να είναι ένα κενό κτίριο με μια καινούρια ταμπέλα. Ασφαλώς και όχι. Αυτό όμως δεν πρέπει να λειτουργήσει ανασταλτικά στη δημιουργία ενός ξεχωριστού υπουργείου, που κατά την άποψη μου πρέπει να είναι ευρύτερων αρμοδιοτήτων στη λογική της αειφόρου ανάπτυξης (βλ. Άρθρο μου στην Καθημερινή(http://www.tatoulis.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=64&Itemid=139). Αντίθετα, πρέπει από τώρα να δημιουργήσουμε τη λογική και την φιλοσοφία της λειτουργίας και στελέχωσής του. Άλλωστε, ο τομέας των δημοσίων έργων διάγει πλέον τις τελευταίες του τόσο ανθηρές ημέρες, αν κρίνει κανείς από τα κονδύλια που εξαντλούνται. Παρά τις όποιες παρατηρήσεις για τα αδύναμα σημεία αυτού του νομοσχεδίου, θα μπορούσε να αποτελέσει μια πολύ καλή αφετηρία για τη δημιουργία αυτού του υπουργείου, μακριά από τις γραφειοκρατικές και άκαμπτες δομές που γνωρίζουμε όλοι. Έτσι θα αποδείξουμε ότι κάποια στιγμή θα κάνουμε τις εξαγγελίες μας πράξη.
7ον) Ένα άλλο κομμάτι των εξαγγελιών μας, πολύ σημαντικό, συνιστά η βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη. Σε αυτόν τον τομέα θεωρώ ότι δεν δίνεται η πρέπουσα σημασία. Προηγούμενα, αναφέρθηκα στο ζήτημα της γιγάντωσης των πόλεων. Ποιο είναι το σχέδιο της αποκέντρωσης; Με ποια λογική θα πάμε στην αποκέντρωση; Μήπως θα έπρεπε να επαναφέρουμε ζητήματα όπως η υπογειοποίηση των τεσσάρων μεγάλων δρόμων της Αθήνας; Εδώ εμπίπτει και η πεζοδρόμηση του Ιστορικού Κέντρου. Πώς ερμηνεύεται επί της ουσίας της η πρόταση για δημιουργία τράπεζας Γης, με δεδομένο ότι τα περισσότερα κτίρια και υποδομές των μεγαλουπόλεων ξεπερνούν σε Μέσο όρο τα 60 με 70 έτη ζωής. Και τέλος, θα μου επιτρέψετε να ρίξω ένα σπόρο συζήτησης. Πρόσφατα εξαγγέλθηκαν μέτρα – κίνητρα για την αγορά υβριδικών αυτοκινήτων. Και διερωτώμαι: έχουν γίνει αναλογιστικές μελέτες προκειμένου να γνωρίζουμε με ασφάλεια ότι το μέτρο θα μας ωφελήσει περισσότερο από ότι θα μας βλάψει σε επίπεδο περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ή αλλιώς: τα κέρδη του κράτους από τους φόρους θα είναι σημαντικότερα από τις τυχόν ζημίες σε επίπεδο ποιότητας ζωής; Και αναφέρομαι στην ποιότητα ζωής διότι αν ανοίγουμε καινούριες οδικές αρτηρίες και τα αυτοκίνητα συνεχίζουν να πληθύνονται με τους σημερινούς ρυθμούς, μήπως το ισοζύγιο είναι τελικώς αρνητικό; Ίσως να πρέπει να δώσουμε αντικίνητρα και όχι κίνητρα….Διότι, ας μην γελιόμαστε, υπάρχει μια ολόκληρη νοοτροπία πίσω από τον υπερκαταναλωτισμό και μυθριδατισμό της ελληνικής κοινωνίας που δεν είναι καθόλου αντικατοπτριστική της πραγματικής ελληνικής οικονομίας.

8ον) Κλείνω με το σημαντικό ζήτημα της ΑΥΘΑΙΡΕΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΡΙΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ. Θα μου επιτρέψετε μια διαπίστωση λίγο ενοχλητική: όπως έχουν σήμερα τα πράγματα όλη η χώρα μοιάζει να είναι δυνάμει οικοδομήσιμη! Για να απομακρυνθούμε από τη λογική της αοριστολογίας και των ευχών, πιστεύω ότι πρέπει το νομοσχέδιο να προβλέπει ρητώς την πλήρη απαγόρευση της αυθαίρετης δόμησης και να ορίζει μάλιστα με σαφήνεια το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης αυτής της απόφασης. Επίσης, για την εκτός ορίων δόμηση πρέπει να γίνει ακριβώς το ίδιο πράγμα. Πρέπει να απαγορευτεί αμέσως η εκτός σχεδίου δόμηση για περιοχές που αυτή τη στιγμή δεν ενδιαφέρουν κανέναν. Διότι, μπορεί να μην ενδιαφέρουν σήμερα (πχ. Στον Υμηττό πριν από τέσσερις δεκαετίες δεν σκεφτόταν να χτίσει κανένας Αθηναίος ), θα ενδιαφέρουν όμως αύριο. Όταν λοιπόν θέσουμε αυτήν την απλή λογική σε εφαρμογή, στη συνέχεια θα έχουμε όλο τον χρόνο να σκεφτούμε και χωρίς να κινδυνεύουν αυτές οι περιοχές από καταπατητές , να δούμε τι θέλουμε να κάνουμε σε αυτές τις περιοχές: πού θα χτίσουμε, πού θα φτιάξουμε πάρκα κτλ. Και για να κλείσω: Πρέπει να τεθούν αυστηρότατα χρονοδιαγράμματα για την ολοκλήρωση του κτηματολογίου, του δασολογίου και των δασικών χαρτών. Δεν υπάρχει άλλος χρόνος και οι ευχές δεν πείθουν κανέναν.

Όσον αφορά το ΠΑΣΟΚ τώρα. Η μέχρι στιγμής πορεία μου καταδεικνύει ότι αποστρέφομαι τη στείρα αντιπαράθεση. Πρέπει όμως να ομολογήσουμε το εξής: το ΠΑΣΟΚ θα έπρεπε να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν και είναι πολλές. Πέραν του ότι δεν προχώρησε στις αναγκαίες ρυθμίσεις, νομιμοποίησε δύο γενιές αυθαιρέτων και μάλιστα σε προεκλογική περίοδο. Αντί λοιπόν να αναλώνεται σε γενικολογίες, βίβλους και ατέρμονες κριτικές, προτείνω να αφήσει κατά μέρος τους 10 Μύθους και να συνεισφέρει ουσιαστικά στον διάλογο.
Μόνο μια διακομματική συμφωνία σε όλα αυτά τα ζητήματα μπορεί να εξασφαλίσει λύση στα δυσεπίλυτα αυτά προβλήματα. Και εδώ πρέπει να εξεύρουμε τις προϋποθέσεις για έναν γόνιμο και ουσιαστικό δημόσιο διάλογο. Ο δημόσιος διάλογος δεν μπορεί να είναι μονόλογος. Ο δημόσιος διάλογος δεν μπορεί να μην είναι ξεκάθαρος. Δεν μπορεί να είναι χρησμός της πυθίας. Ο δημόσιος διάλογος δεν θέλει υπεροψία και θέλει υψηλό πολιτικό πολιτισμό. Άλλωστε αυτό είναι δείγμα προοδευτισμού. Τα υπόλοιπα είναι συντήρηση και γεννούν υπόνοιες.
Είναι σαφές ότι δεν γνωρίζω όλες τις απαντήσεις. Απλώς προτείνω λίγη κοινή λογική. Και απόλυτη συνειδητοποίηση ότι οφείλουμε όλοι να αναστρέψουμε τις βλάβες του παρελθόντος. Βασικά, οι σκέψεις μου επιθυμώ να γεννήσουν κάποια ερωτηματικά. Αν όμως αυτός ο νόμος δεν μπορεί να τα απαντήσει τότε, ίσως είναι καλύτερα να μην δημιουργήσουμε ένα ακόμη ακρωτηριασμένο νομοθέτημα. Ας περιμένουμε να δούμε όλες τις αναλογιστικές μελέτες, αν δεν υπάρχουν πρέπει να γίνουν, να κατατεθεί και η μελέτη του τεχνικού γραφείου (από την οποία γνωρίζουμε ότι κάποια στοιχεία κόπηκαν) για να δούμε αν ορθώς κόπηκαν, να υπολογίσουμε τι θα μας κοστίσει, διότι δεν υπάρχει καμία οικονομική πρόβλεψη για την ώρα. Νόμους έχουμε πολλούς. Το θέμα είναι να εφαρμόζονται και να εφαρμόζονται από όλους το ίδιο. Με δυο κουβέντες: αν δεν μπορεί ο νόμος αυτός να δώσει απαντήσεις, καλό θα είναι να μην προχωρήσει. Διότι αν προχωρήσει, τότε θα δώσει περισσότερα νομιμοποιητικά ερείσματα για τους παραβάτες. Οι παραλείψεις του θα ανοίξουν κι άλλα παραθυράκια, σε ένα σύστημα που ήδη πάσχει.
Έχουμε κι άλλα πολλά να πούμε.