Μερικές σκέψεις για τα διόδια…

Δεν είχα σκοπό να αναφερθώ σήμερα στο θέμα αυτό, αλλά οι παρεμβάσεις δύο φίλων bloggers σε σχετικά posts μου έδωσαν καλή αφορμή για κάποιες σκέψεις. Επιλέγω να απαντήσω με νέα ανάρτηση, διότι είμαι σίγουρος ότι είναι ένα θέμα που μας απασχολεί όλους.

Το ζήτημα με τις εθνικές οδούς είναι πραγματικά καυτό. Και μείζον. Αφού είστε από την περιοχή (@aris , politis syper mal)θα γνωρίζετε κι εσείς καλά τις στροφές – καρμανιόλες , που όλοι οι οδηγοί είτε έχουμε κινδυνεύσει είτε έχουμε γίνει μάρτυρες φρικτών ατυχημάτων. Με την ιδιότητα μου ως χειρουργός δυστυχώς είχα πολλές τέτοιες εμπειρίες.

Στην ουσία τώρα του θέματος. Τα γεγονότα έχουν ως εξής: Οι αυξήσεις στις τιμές των διοδίων προβλέπονται από τις συμβάσεις, ...που έχει υπογράψει το Δημόσιο με τις κοινοπραξίες, οι οποίες έχουν αναλάβει να ανακατασκευάσουν και να εκμεταλλευθούν για 30 χρόνια το εθνικό οδικό δίκτυο της Ελλάδας.
Ταυτοχρόνως καταργείται το Ταμείο Εθνικής Οδοποιίας και οι σταθμοί διοδίων παραχωρούνται στους ανάδοχους κατασκευαστικούς ομίλους, οι οποίοι θα συγκεντρώνουν τις εισπράξεις των διοδίων στους υπάρχοντες αυτοκινητοδρόμους από την έναρξη κατασκευής των νέων δρόμων.

Αναπόδραστα τίθενται ορισμένα καίριας σημασίας ερωτηματικά:

1ον) Είναι δυνατόν να καλούμαστε να πληρώνουμε εκ των προτέρων για έργα που δεν έχουν ολοκληρωθεί καν; Η απάντηση που δίδεται, σε εμένα τουλάχιστον φαίνεται λογική. Σύμφωνα με τις αναλογιστικές μελέτες που έχουν προηγηθεί καλούμαστε οι οδηγοί να πληρώσουμε από τώρα τη συγκεκριμένη ανατίμηση προκειμένου να μην κληθούμε να αντιμετωπίσουμε την τεράστια ανατίμηση που θα ερχόταν με την παράδοση του έργου. Για να γίνω πιο κατανοητός, γίνεται με αυτόν τον τρόπο μια προσπάθεια «διασποράς» του επιπλέον κόστους μετακίνησης στη διάρκεια του χρόνου.
2ον) Είναι δυνατόν να καλούμαστε να πληρώσουμε όλοι για καινούρια οδικά δίκτυα που ενδεχομένως κάποιοι να μην φθάσουμε να χρησιμοποιήσουμε ποτέ; Εδώ, έχω διαφορετική άποψη από αυτήν που τελικώς επικράτησε με την εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής. Πιστεύω ότι θα έπρεπε να εφαρμοστεί άλλο μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο το τίμημα να υπολογίζεται ανάλογα με τα χιλιόμετρα που έχει ο κάθε οδηγός να διανύσει. Για όσους πιστεύουν ότι αυτό είναι λεπτομέρεια, τους παραπέμπω σε μοντέλα σκανδιναβικών χωρών.

Θα μου επιτρέψετε και ορισμένες παρατηρήσεις, με στόχο να τεκμηριώσω και κάποιες προτάσεις:

Α) Ακούμε πάντα ότι γίνονται αναλογιστικές μελέτες. Επί τω προκειμένω και με απλά λόγια, έγινε ένας υπολογισμός κόστους και εσόδων από τις διελεύσεις και βγήκε ένα ποσό το οποίο η κοινοπραξία πρέπει να εισπράξει προκειμένου να είναι κερδοφόρος. Και διερωτώμαι: Γιατί θα πρέπει να γίνονται αποκλειστικά ανατιμήσεις όταν οι αναλογιστικές μελέτες πέφτουν έξω στις εκτιμήσεις τους και δεν πρέπει αντίστοιχα να γίνονται αναθεωρήσεις προς τα κάτω όταν οι διελεύσεις για παράδειγμα των οχημάτων είναι περισσότερες από τις προβλεπόμενες; Με αυτήν την απλή, φιλελεύθερη λογική, θεωρώ ότι και οι εταιρείες θα ήταν ικανοποιημένες, αλλά και διπλά κερδισμένες αφού θα είχαν και τον πολίτη με το μέρος τους.

Β) Επίσης, στο θέμα των διοδίων θεωρώ ότι θα μπορούσαμε να επανεξετάσουμε τη συνολικότερη πολιτική μας. Τα έσοδα των διοδίων προέρχονται μόνο από τους χρήστες συγκεκριμένων τμημάτων του εθνικού οδικού δικτύου με συγκεκριμένες κατευθύνσεις και αποστάσεις, ενώ χρησιμοποιούνται για ολόκληρο το εθνικό δίκτυο, καθώς και για απόδοση στον κρατικό προϋπολογισμό. Καταλαβαίνει νομίζω κάποιος ότι έχουμε εδώ μια προφανώς άδικη φορολογική μεταχείριση: μόνο ορισμένοι συνεισφέρουν με τον τρόπο αυτόν για ένα δημόσιο αγαθό.

Την ίδια στιγμή ωστόσο, το εθνικό οδικό δίκτυο είναι εξαιρετικά κρίσιμης σημασίας για τις παραγωγικές και κοινωνικές λειτουργίες της χώρας. Το κόστος συντήρησης και ανάπτυξής του θα πρέπει να προέρχεται από φορολογίες δίκαιης κατανομής της επιβάρυνσης και ελάχιστου δυνατού ταμειακού κόστους είσπραξης για το κράτος, αλλά και τον πολίτη. Αν υποθέσουμε ότι μας βρίσκει σύμφωνους αυτή η άποψη δικαιότερης κατανομής, τότε εναλλακτικοί τρόποι συνεισφοράς είναι μια πιθανή αύξηση μερικών λεπτών του φόρου καυσίμων , πιθανόν στα τέλη κυκλοφορίας κτλ.

Γ) Αν ακολουθήσει κανείς αυτή τη συλλογιστική τότε γίνεται σαφές ότι και το κόστος επιμερίζεται στο σύνολο, αλλά και μηδενίζεται σχεδόν το ταμειακό κόστος είσπραξης. Η μείωση αυτής της δαπάνης θα πρέπει κι αυτή να μετακυλυσθεί στην τσέπη του φορολογούμενου. Διότι, αν υπάρχουν άλλοι τρόποι είσπραξης, γιατί να περιμένουμε στις ουρές κάθε φορά που θέλουμε να εκδράμουμε στην εξοχή (ακόμη και με το ΤΕΟ PASS τα πράγματα δεν είναι πάντοτε εύκολα, όταν μπλοκάρουν όλες οι λωρίδες) και γιατί να συντηρούμε έναν οργανισμό που μάλλον δεν χρειάζεται; Ακόμη και τώρα που η εκμετάλλευση των διοδίων ανήκει στις κοινοπραξίες, εκείνες μπορούν να εξετάσουν αυτήν την προοπτική (από κοινού με το κράτος βέβαια) και να μετακυλύουν αυτή τη μείωση των λειτουργικών εξόδων στην τσέπη πάλι του καταναλωτή. Τέλος, για να μην κατηγορηθώ ως ανάλγητος, ασφαλώς και οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να μείνουν στο δρόμο: μπορούν να απορροφηθούν σε νέα αντικείμενα, όπως ο ευπρεπισμός των παραδρόμων στάθμευσης στις εθνικές οδούς κα.

Να σημειώσω δε, ότι χωρίς διόδια λειτουργούν τα οδικά δίκτυα σε χώρες όπως π.χ. η Σουηδία.

Κλείνοντας, θέλω να επανάλαβω μια πάγια θέση μου και επί τη ευκαιρία να απαντήσω και στο διάλογο που έχει για τα καλά ανοίξει στο blog περί φιλελευθερισμού, καπιταλισμού και άλλων "δεινών". Το ζήτημα ιδιαίτερα για τον τόπο μας (διότι όπως καλά γνωρίζετε δεν είμαστε Βρετανία) δεν είναι αν θα πάμε δεξιά, αριστερά, στο κέντρο ή όπου αλλού μας φωτίσει ο Θεός...Αυτό που λείπει είναι λίγος ορθολογισμός.

ps. καλή αφετηρία για περαιτέρω συζήτηση η κίνηση του Μιλάνου (μετά το Λονδίνο και τη Στοκχόλμη) να επιβάλει "πράσινα διόδια" για την είσοδο στην πόλη.

.