Ο γκλαμουράτος ξεναγός του μουσείου, το μουσείο και ο Γαβράς…

Διακόπτω τη θερινή ραστώνη, διότι το ζήτημα της παρέμβασης στο έργο του Κώστα Γαβρά σχετικά με το Μουσείο της Ακρόπολης με ενοχλεί εξαιρετικά στην αισθητική μου. Παρά το γεγονός ότι η ιστορία αυτή πήρε το γνωστό αίσιο τέλος, με το φιλμ του βραβευμένου σκηνοθέτη να προβάλλεται τελικώς ολόκληρο, η γεύση που μένει στο στόμα είναι η γνωστή πικρή.

Κατ’ αρχήν, η αυθαίρετη επέμβαση σε οποιοδήποτε καλλιτεχνικό ή πνευματικό έργο χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του δημιουργού είναι δείγμα αυταρχισμού και πρέπει να καταδικάζεται. Αυτή είναι η πρώτη διαπίστωση.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, αυτό καθεαυτό το γεγονός που έδειχναν οι επίμαχες σκηνές που κόπηκαν είναι ιστορικά τεκμηριωμένο. Οι εικόνες όμως άγγιξαν κάποιες ευαίσθητες χορδές κι αυτό δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε, κατά τη γνώμη μου, επειδή το φιλμ δεν υποστηριζόταν από την έκθεση. Να εξηγήσω τι εννοώ: Η έκθεση σταματάει στα ρωμαϊκά χρόνια. Οι επισκέπτες λοιπόν δεν μπορούν να ξέρουν ότι οι χριστιανοί όχι μόνο σεβάστηκαν την ιερότητα του Παρθενώνα, αλλά και τον λειτουργούσαν ως εκκλησία, που αργότερα ονομάστηκε Παναγία η Αθηνιώτισσα. Η νέα χρήση έσωσε το ναό, τουλάχιστον μέχρι την έκρηξη του Μοροζίνι το1687. Για να μετατρέψουν τον αρχαίο ναό σε εκκλησία, οι πρώτοι χριστιανοί έκαναν κάποιες μετατροπές. Ήταν φυσικό. Όποιος επισκέπτεται το Βυζαντινό Μουσείο το καταλαβαίνει αυτό. Εκεί υπάρχει ειδική εκθεσιακή ενότητα για τη μετατροπή αυτή.

Όλη αυτή η ιστορική συνέχεια, που είναι συγκινητική, γιατί δείχνει πώς ο ελληνισμός εξελισσόταν, ενσωμάτωνε τα παλιά βιώματα και προχωρούσε αφομοιώνοντας κάποια στοιχεία του, έχει χαθεί στην έκθεση. ΄Ετσι, είναι ανθρώπινο κάποιοι να εκλάβουν τις εικόνες του φιλμ ως καταγγελία και όχι ως ιστορική αναπαράσταση.

Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς εύκολα ότι το πρόβλημα πάει πολύ μακρύτερα από το σημερινό αυτό γεγονός. Η σύντομη αυτή απαγόρευση ανέδειξε απλώς την υποκουλτούρα κάποιων μικρονοητικών καιροσκόπων, που όπως και στο σύνολο της πολιτικής άλλωστε, χαράσσουν την πολιτική στον πολιτισμό, χωρίς κανένα συγκεκριμένο όραμα, χωρίς σχέδιο, ευκαιριακά και τυχαία.

Θεωρώ ότι ήταν πολιτικό και μουσειολογικό λάθος να σταματήσει η έκθεση μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια. Το μουσείο έγινε πολύ μεγάλο και τα χωράει όλα. Στο όνομα όμως μιας αρχαιόπληκτης ψευτογκλαμουριάς, χάσαμε μια ακόμη ευκαιρία να κατανοήσουμε λίγο περισσότερο τη συλλογική μας ψυχή. Και ακόμη μια ευκαιρία να χτίσουμε ένα λίγο πιο αληθινό, και γι’ αυτό πιο βέβαιο και σταθερό μέλλον. Ας είναι. Ένα μουσείο χωρίς εξέλιξη. Ένας υπουργός που παριστάνει τον ξεναγό των γκλαμουράτων. Ένα έθνος που φοβάται να αντιπαλέψει τον συντηρητισμό του και προτιμά να βαυκαλίζεται με ψέματα παρά να ξυπνά με αλήθειες.